هوش موسیقیایی چیست؟ + 4 راهکار تقویت هوش موسیقایی

با خواندن مقالۀ استعدادیابی گاردنر به‌خوبی با انواع هوش ارائه شده توسط گاردنر آشنا شده‌اید و قطعاً این را می‌دانید که هوش موسیقیایی هم یکی از انواع این هوش‌ها می‌باشد. اما هوش موسیقیایی چیست و چگونه میتوان آن را تقویت کرد؟

به جرئت می‌توان گفت بسیاری از انسان‌های این کرۀ خاکی، از حداقل مقادیری از این هوش برخوردارند؛ چرا که امروزه کم‌تر فردی پیدا می‌شود که گرایشی به گوش فرا سپردن به موسیقی نداشته باشد؛ البته به یاد داشته باشید که افرادی که از مقادیر بالایی از هوش موسیقیایی برخوردارند، توجه بسیار ویژه‌تری به موسیقی دارند.

بسیاری فکر می‌کنند که چون تا به‌ حال سازی در دست نگرفته‌اند و صدای خوبی برای خوانندگی ندارند، از هوش موسیقیایی هم برخوردار نیستند؛ در صورتی که به هیچ وجه این‌طور نیست! افرادی بسیار زیادی وجود دارند که با همین شرایط، از هوش موسیقیایی بالایی برخوردار بودند و پس از کشف و پرورش آن، تحت عنوان یکی از برجسته‌ترین آهنگ‌سازان، نوازندگان، رهبران ارکستر و… جهان فعالیت دارند.

اگر شما هم نمی‌دانید از چه مقادیری از این هوش برخوردارید، با ما در مقالۀ تقویت هوش موسیقیایی همراه باشید.

هوش موسیقیایی چیست؟ هوش موسیقی یکی از انواع هوشی است که توسط هوارد گاردنر ارائه گردید. از آن جا که آقای گاردنر معتقد بود هوش، ازجمله مباحثی است که می‌بایست به‌ طور تخصصی به بررسی مفهوم آن پرداخت، در نظریه او یک نوع هوش وجود ندارد و افراد مختلف در زمینه های مختلف دارای هوش هستند. یکی از این زمینه ها موسیقی است.

در پی تحقیقات و بررسی‌های به عمل آمده توسط گاردنر، هوشی تحت عنوان هوش موسیقیایی گاردنر به جامعه معرفی و به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ابعاد در انواع هوش از آن یاد شد. این هوش به‌ قابلیت و توانایی افراد در درک موسیقی اشاره دارد و کسانی که دارای این هوش هستند نت های موسیقی و آواها را بهتر تشخیص میدهند و میتوانند در زمینه موسیقی موفق تر باشند.

برای آشنایی بیشتر با استعداد و انواع آن مقاله استعداد چیست را مطالعه کنید.

لازم به ذکر است که افرادی که از حد بالایی از این هوش برخوردارند، لزوماً نوازنده و یا خواننده نیستند؛ بلکه این هوش در بسیاری از فعالیت‌های روزمره کاربرد دارد و قطعاً تأثیرگذار است. از موارد بسیار مهم در خصوص این هوش آن است که سطح این هوش از دوران کودکی قابل شناسایی و پرورش خواهد بود.

هوش چندگانه گاردنر به 9 دسته تقسیم میشود:

1:هوش بدنی جنبشی

2:هوش درون فردی

3:هوش برون فردی

4:هوش فضایی

5:هوش طبیعت‌ گرا 

6:هوش منطقی – ریاضی

7:هوش موسیقیایی

8:هوش زبانی کلامی

9:هوش هستی گرا

از آن‌جا که هر فرد می‌تواند از چند هوش به‌ طور هم‌ زمان برخوردار باشد، نیاز است توضیحات بسیار دقیق‌تری در خصوص انواع هوش از جمله چگونگی رشد هوش، کارایی هر یک از هوش‌ها، و… بدانید که ما در ادامه به هوش موسیقیایی چیست و راه های تقویت هوش موسیقیایی می‌پردازیم:

• هوش موسیقیایی گاردنر:

در ابتدا نکتۀ بسیار مهمی وجود دارد که می‌بایست به آن توجه داشت و آن هم این است که هوش موسیقیایی، در تناسب با سایر انواع هوش زودتر بروز پیدا خواهد کرد که این موضوع در کودکان و بررسی هوش آنان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.

آن چه که سبب تمایز این دسته از افراد در تناسب با سایر افراد می‌شود، برخورداری از توانایی بیشتر در تشخیص اصوات و نواهایی است که به گوششان می‌خورد که در ادامه با تقویت و رشد این هوش، قادر به انجام فعالیت‌هایی دیگر از جمله تولید و ساخت یک نُت موسیقی و آهنگ، نواختن ساز، و… خواهند بود.

اگر میخواهید با آزمون گاردنر آشنا شوید، مقاله آزمون گاردنر pdf را از دست ندهید.

یکی از انواع هوش از نظر گاردنر درون فردی است. برای آشنایی بیشتر با این هوش مقاله هوش درون فردی چیست را مطالعه کنید.

گاردنر معتقد بود افرادی که از هوش موسیقایی بالایی برخوردارند، توانایی بیشتری در مقایسه با سایر افراد در تشخیص اصوات آهنگین دارند. اشخاصی همچون بتهوون، موتسارت، روح‌الله خالقی از جمله افرادی هستند که از مقادیر بالایی از این هوش برخوردار هستند و در این راستا به نبوغ خاص و ویژه‌ای دست پیدا کردند. البته لازم به ذکر است که این هوش در این سه شخص نام برده شده منتهی نخواهد شد و چهره‌های جهانی برجستۀ بسیاری وجود دارند که در تقویت و رشد این هوش کوشا بودند.

ذهن این دسته از افراد، بیشتر از هر چیز دیگری با اصوات و موسیقی هماهنگی دارد. به‌طوری که آنان علاقۀ بسیار زیادی به گوش فرادادن به موسیقی‌ها دارند. در بسیاری از تحقیقات به عمل آمده از زندگی این دسته از افراد، بدین موضوع پی بردیم که آنان معمولاً در حین انجام فعالیت‌های گوناگون، به موسیقی‌های متنوعی گوش فرا می‌دهند و به گفتۀ خود آن‌ها، در مواقعی که هم‌زمان با انجام کاری به موسیقی نیز گوش می‌دهند، متوجه گذر زمان نمی‌شوند و انجام کارها برایشان لذت بسیاری بهمراه دارد.

بسیاری از افراد بر این باورند که برای برخورداری از هوش موسیقایی، لزوماً می‌بایست تحت عنوان یک آهنگ‌ساز، نوازنده، خواننده فعالیت کنند، در صورتی که این‌طور نیست؛ زیرا افراد بسیار زیادی وجود دارند که تا به‌ حال با هیچ سازی در ارتباط نبوده‌اند ولی از هوش موسیقیایی بسیار بالایی برخوردارند.

از آن جا که ذهن این افراد سازگاری و هم‌خوانی بسیار زیادی با موسیقی و اصوات دارند، قدرت شنوایی بسیار بالایی را نیز دارا هستند. آن‌ها هرچیزی را که به‌صورت آهنگین بشنوند، در ذهن خود به‌ خاطر می‌سپارند و هنگامی که لحن و وزن آهنگین کلمات یا خاطرات را مجدداً بشنوند، به‌ صورت ناخودآگاه در ذهن خود آن را مرور و تداعی می‌کنند.

برای مثال تا به‌ حال شده موزیکی به گوشتان بخورد که مدتی قبل آن را شنیده‌اید و هم‌زمان با آن، زمزمه کنید؟ این موضوع دقیقاً به دلیل وجود این هوش در شما می‌باشد که با مقادیر مختلفی در افراد گوناگون وجود دارد و نکتۀ مثبت آن، تقویت‌پذیری آن است.

• ویژگی‌های هوش موسیقیایی:

افرادی که از هوش موسیقیایی بالایی برخوردارند، اغلب علاقۀ شدیدی به موزیک، موسیقی، صداها و حتی صداهای نشأت گرفته از طبیعت دارند. نکتۀ بسیار جالب آن است که صحبت کردن و حتی راه رفتن آن‌ها ریتمیک است. شاید تابه‌حال خودتان و یا اطرافیان خود را دیده باشید که در حین انجام فعالیت‌های گوناگون با دستان خود، روی میز ضربات ریتمیک می‌زنند و یا افرادی که حین انجام کار، دائماً درحال زمزمه کردن آهنگ هستند.

شناخت و تشخیص بسیاری از آهنگ‌ها و آوازها، از جمله ویژگی‌های بارز افرادی است که هوش موسیقیایی غالبی دارند با اینکه ممکن است آن موزیک و یا آواز را دفعات کمی شنیده باشد، اما آن را به‌آسانی به‌خاطر خواهد آورد.

از جمله ویژگی‌های دیگر این دسته از افراد آن است که قادر به تشخیص خارج از نُت و یا فالش خواندن و نواختن افراد هستند.

لازم به ذکر است که افرادی که در این دسته‌بندی از انواع هوش قرار می‌گیرند، به‌راحتی و به‌سرعت می‌توانند فعالیت‌هایی از قبیل آهنگ‌سازی، اجرا، خوانندگی، نوازندگی، و… را فرابگیرند و از آن‌ها به طرز بسیار حیرت‌انگیزی بهره بگیرند. آن‌ها از هرچیزی، الگویی آهنگین می‌سازند و خاطر می‌سپارند و هر زمان که اراده کنند، ذهنشان همانند یک موتور جست‌وجوگر آن را پیدا خواهد کرد و به یاد خواهند آورد.

یکی از انواع هوش گاردنر هوش طبیعت گرا است. برای آشنایی بیشتر با این هوش مقاله هوش طبیعت گرا چیست را مطالعه کنید.

اگر بخواهیم تعریفی کلی در خصوص ویژگی این دسته از افراد داشته باشیم، باید عارض شویم: آن‌ها به‌طورکلی جذب اصوات می‌شوند که این اصوات می‌تواند موسیقی، صدای ساز، صداهای موجود در طبیعت، و… را در بر بگیرد.

در ادامه به برخی دیگر از انواع ویژگی هوش موسیقیایی خواهیم پرداخت:

• دائماً در پی کشف الگوهای صوتی پیرامون خود هستند.
• در به‌خاطر سپردن تلفظات، کلمات و حتی لهجۀ زبان‌های غیرفارسی مهارت بسیار زیادی دارند.
• لذت بسیار زیادی از رقص و آواز می‌برند.
• برای یادگیری مطالب گوناگون، آن‌ها در ذهن خود به الگوهای آهنگین تبدیل خواهند کرد؛ زیرا این‌گونه، یادگیری آن‌ها تا حد چشم‌گیری افزایش خواهد یافت.
• مهارت بسیار زیادی در تشخیص انواع ریتم، ضرب‌های آهنگ و همچنین انواع نُت دارند و به‌خوبی آن را درک می‌کنند.

با یکی دیگر از انواع هوش در مقاله هوش بین فردی آشنا شوید.

• یادگیری و نواختن سازهای مختلف، برایشان بسیار ساده و لذت‌بخش می‌باشد.
• توانایی بالایی در به‌خاطر سپردن ترانه‌ها، نُت‌ها و اصوات دارند.
• قادر به تشخیص یک صدا، در میان انبوهی از صداهای گوناگون هستند.
• و…

• مشاغل مرتبط با هوش موسیقیایی:

در ابتدا لازم به ذکر است که هریک از مواردی که در ادامه با آن‌ها موجه هستید، لزوماً قرار نیست تحت عنوان یک شغل برای شما درآمدزایی داشته باشند؛ بلکه می‌توانند به‌ عنوان عاملی انرژی‌بخش و مستعدکننده برایتان به‌شمار روند. بسیاری از افراد هستند که ممکن است شما هم آن‌ها را بشناسید که در مشاغلی همچون شاخه‌های پزشکی، مهندسی، و… مشغول به کار هستند اما نوازندۀ بسیار خوبی نیز هستند. به همین منظور، یک پزشک موفق، می‌تواند نوازندۀ بسیار ماهری نیز باشد.

هوش فضایی یکی دیگر از انواع هوش گاردنر است. در مقاله هوش فضایی چیست با این هوش آشنا شوید.

طبیعتاً مشاغلی که با هوش موسیقیایی ارتباط دارند، دور از ذهن نیستند و تا حد بسیار زیادی قابل پیش‌بینی هستند. اما با این حال در ادامه به معرفی برخی از مشاغلی که افرادی با هوش موسیقیایی بالا می‌توانند در آن‌ها به نبوغ برسند، خواهیم پرداخت:

• هماهنگی گروه کُر
• آهنگ‌سازی
• رهبری گروه ارکستر
• مجری برنامه‌های موسیقی
• معلم موسیقی
• نوازنده
• ناظر ضبط موسیقی
• خواننده
• ترانه‌سرا
• فروشندۀ سازهای موسیقی
• سازندۀ سازهای موسیقی
• منتقد موسیقی
• صدابردار
• و…

• چگونه هوش موسیقیایی را تقویت کنیم؟

همان‌طور که گفته شد، این هوش بر توانایی شنیداری افراد تأکید دارد. به همین منظور است که توصیه می‌شود کشف و تقویت هوش موسیقیایی  از سنین پایین آغاز شود.

راهکارهای جالب و کاربردیِ متعددی وجود دارد که در کشف و تقویت هوش موسیقایی تأثیر بسزایی خواهد داشت. نکتۀ بسیار مهم و البته جالب آن است که تمامی افراد اعم از کودکان و بزرگ‌سالان، قادر به انجام این اقدامات برای تقویت و رشد این هوش خواهند بود.

یکی از هوش های چند گانه گاردنر هوش منطقی است. برای آشنایی با این هوش مقاله هوش ریاضی را مطالعه کنید.

در ادامه به معرفی و بررسی برخی از عوامل مؤثر در تقویت هوش موسیقیایی خواهیم پرداخت:

1. گوش دادن به موسیقی:

اگر میخواهید با هوش زبانی آشنا شوید مقاله هوش کلامی را از دست ندهید.

گوش فرا سپردن به نوارهای صوتی، موزیک‌های متنوع، داستان‌های موزیکال، و… برای تمامی سنین، خصوصاً دورۀ کودکی به تقویت ظرفیت هوش موسیقیایی کمک بسزایی خواهد کرد.

2. به‌خاطر سپردن آهنگین مطالب:

یکی از فنونی که قادر به پرورش این هوش می‌باشد، حفظ کردن مطالب به‌صورت آهنگین و ریتمیک می‌باشد. در این روش می‌بایست در حین حفظ کردن و به‌خاطر سپردن مطالب گوناگون، از نوعی آهنگ، صوت و یا قافیه‌های مختلفی در آن ایجاد کنید تا به الگویی لذت‌بخش برایتان تبدیل شود. این شیوه علاوه‌بر تقویت این هوش، در به یادآوردن مطالب خوانده شده و یا شنیده شده نیز مؤثر خواهد بود.

3. آواز بخوانید!

اگر شما هم جزء آن دسته از والدینی هستید که قصد دارند هوش موسیقیایی را در کودکان خود تقویت کنند، باید بدانید که اگر ابتدا این هوش را درون خودتان تقویت کنید، قطعاً تأثیر بهتری در تقویت هوش موسیقیایی فرزندتان خواهید داشت. برای مثال: حتماً از دوران کودکی فرزندتان برای او آواز بخوانید. کم‌کم او هم شما را همراهی خواهد کرد و با شما زمزمه می‌کند و یا برای او شعر بخوانید، قصه‌ها را به‌صورت آهنگین برای او بخوانید؛ زیرا این اقدامات منجر به آشنایی بیشتر فرزندان با کلام و همچنین صوت و آوای کلمات خواهد شد.

تحقیقات نشان داده افرادی که در سنین کم، همراه با والدین خود آواز می‌خوانند، در آیندۀ‌شان ممکن است رغبت بسیار زیادی به عضو شدن در گروه‌های سرود، کلاس‌های موسیقی، و… خواهند داشت که این امر، فرصت بیشتر و همچنین ویژه‌ای را برای پرورش هوش موسیقیایی او به همراه خواهد داشت.

در اصل این عمل سبب می‌گردد تا افراد در تشخیص ریتم‌ها، نُت‌ها، آلات موسیقی، و… بهتر عمل کنند و همچنین از درک بالاتری از الگوهای موسیقی برخوردار خواهند شد.

4. بنوازید:

یکی از انواع هوش گاردنر هوش هستی گراست. با این هوش در مقاله هوش هستی شناسی آشنا شوید.

در آخر به اصلی‌ترین رکنی که بیشترین تأثیر را در تقویت هوش موسیقیایی خواهد داشت که نواختن است، می‌پردازیم.

طبیعتاً انسان‌ها در هر موضوعی، زمانی به مهارت بالا دست پیدا خواهند کرد که آن را تجربه کنند. به همین جهت، نواختن تجربه‌ای گرد‌آوری شده از تمامی بخش‌های موسیقی را به فرد ارائه خواهد کرد که مسلماً درک بسیار عمیق‌تر و والاتری را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

افراد با نواختن، تمامی ارکان موسیقی از جمله نُت، صوت، ریتم، و… را درک خواهند کرد. به همین سبب است که تحقیقات به عمل آمده از افراد مختلف نشان می‌دهد: افرادی که در دوران کودکی خود اقدام به نواختن سازی کرده‌اند، از مقادیر بالایی از هوش موسیقیایی نیز برخوردار خواهند بود.

کلام آخر:

مهم‌ترین نکته‌ای که در خصوص هوش موسیقیایی وجود دارد، آن است که تقویت آن تأثیر بسیار مثبتی در کوچک‌ترین موضوعات روزمرۀ شما خواهد داشت.

همگی ما انسان‌ها می‌دانیم ورزش کردن به سلامت جسمی و روحی ما کمک بسزایی خواهد کرد؛ به‌طوری که انرژی و رغبت بسیار زیادی درون‌مان برای انجام اقدامات مثبت و روزمره ایجاد خواهد کرد. هوش موسیقیایی نیز همچون ورزش کردن تحت عنوان عاملی بسیار مثبت به‌شمار می‌رود که در سلامت روح افراد تأثیر بسزایی خواهد داشت.

پس توصیه می‌شود با بررسی دقیق و انجام اقدامات ذکر شده، از این هوش به‌عنوان یکی از عوامل و موارد اصلی در روزمرۀ خود بهره گیرید تا تأثیر باور نکردنی آن را در بسیاری از اقدامات خود مشاهده کنید.

برخی سوالات متداول