هوش هیجانی به معنای توانمندی مدیریت احساسات خود و دیگران است که تأثیرات زیادی بر روی جنبه‌های مختلف زندگی از جمله موفقیت‌های شغلی دارد. خوشبختانه هوش هیجانی جنبه‌ای از هوش است که می‌توان با انجام تکنیک‌های خاصی آن را تقویت کرد و تأثیرات مثبت آن را در زندگی افزایش داد.
برخی از کارشناسان بر این باور هستند که تأثیرات هوش هیجانی بر روی زندگی بیشتر از تأثیرات ضریب هوشی است و این مورد به درستی نشان‌دهنده اهمیت توجه به هوش هیجانی و تقویت آن است. اگر قصد دارید تا با مفهوم هوش هیجانی بیشتر آشنا شوید این مقاله مخصوص شما است. با ما همراه باشید تا پاسخ این سؤال که هوش EQ چیست؟ را بدانید.
هوش هیجانی چیست؟
از هوش هیجانی تحت عنوان هوش احساسی هم یاد می‌شود و به معنای توانایی شناخت و مدیریت احساسات خود شخص و دیگران است. به بیانی بهتر هوش هیجانی به افراد توانایی می‌دهد تا بتوانند احساسات خود را کنترل کرده و در شرایط بحرانی از توانایی تفکر و حل مسأله استفاده کنند. تأثیر‌گذاری این جنبه از هوش به اندازه‌ای است که از آن به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی موفقیت یاد می‌شود. هوش هیجانی سبب می‌شود تا افراد بتوانند احساسات دیگران را بهتر درک کنند. درک احساسات دیگران سبب می‌شود تا در شرایط مختلف تصمیم بهتری گرفته و با دیگران برخورد مناسب‌تری داشته باشید که این موضوع خود سبب داشتن روابط بهتر و پایدارتر با دیگران می‌شود. هوش هیجانی سبب می‌شود تا افراد استرس و اضطراب خود را بهتر کنترل کنند و در محیط کار و یا حتی در مدرسه تجربه‌های بهتر و موفق‌تری را به دست بیاورند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه هوش هیجانی می توانید به صفحه مقاله افزایش هوش هیجانی مراجعه کنید.
تاریخچه هوش هیجانی
برای نخستین بار در سال 1990 میلادی فردی به نام پیتر سالووی تئوری هوش هیجانی را مطرح کرد. این ایده توسط دانیل گولمن کامل‌تر و در نهایت به عموم مردم معرفی شد. کم، کم افراد مختلف اطلاعاتی در مورد هوش هیجانی و چیستی این جنبه از هوش کسب کردند. طبق نظریه گلمن مؤثرترین عامل پیش‌بینی‌کننده موفقیت هر فرد هوش هیجانی است. به تدریج آشنا شدن بیشتر افراد با فواید هوش هیجانی سبب شده تا در سال‌های اخیر به آن توجه بیشتری شود.
در روان‌شناسی برای سنجش جنبه‌های مختلف شخصیت و روان انسان تست‌ها و آزمون‌های مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال، برای بررسی میزان ضریب هوشی یا همان آی کیو از آزمون‌های مختلف و البته معتبری استفاده می‌شود. با این وجود، جالب است بدانید تا چند دهه قبل آزمون معتبری برای سنجش میزان هوش هیجانی افراد وجود نداشت. تا اینکه دو روان‌شناس به نام‌های برادبری و همکارش گریوز توانستند با طراحی پرسش‌نامه‌ای این مشکل را تا حدودی حل کنند. با این وجود، برای بررسی میزان هوش احساسی می‌توان به تأثیرات آن در زندگی فرد توجه کرد، زیرا بر روی جنبه‌های مختلف زندگی تأثیر گذاشته و سبب موفقیت و پیشرفت هر چه بیشتر می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تست شخصیتی نئو پیشنهاد می شود به مقاله تست نئو چیست مراجعه کنید.
اصلی ترین مؤلفه های هوش هیجانی
در ادامه پاسخ به این سؤال که هوش EQ چیست؟ بهتر است بدانید که برای هوش هیجانی چهار مؤلفه اصلی در نظر گرفته شده است که این چهار مؤلفه عبارت هستند از:
- خود مدیریتی
خود مدیریتی به این معنا است که فرد بتواند احساسات و رفتار‌های تکانشی خود را کنترل کرده و در شرایط تنش‌زا رفتار درستی داشته باشد. کنترل کردن صحیح احساسات در شرایط مختلف سبب می‌شود تا فرد به مهارت خود مدیریتی برسد و بتواند با شرایط مختلف سازگار شود.
- خود آگاهی
رسیدن به مهارت خود آگاهی نیاز به تلاش و تمرین زیادی دارد. خود آگاهی به این معنا است که شخص نسبت به احساسات و عواطف خود شناخت و آگاهی پیدا کند و بداند که هر یک از احساسات او سبب بروز چه رفتاری می‌شود. با فکر کردن به نتایج هر رفتار می‌تواند بر روی آن‌ها کنترل بهتری داشته باشد.
- آگاهی اجتماعی
این مورد یکی از کارآمدترین مؤلفه‌های هوش احساسی است. آگاهی اجتماعی در مورد روابط بین فردی کاربرد دارد و به این معنا است که فرد بتواند نشانه‌های احساسی دیگران را دریافت کرده و بر اساس آن‌ها احساسات و عواطف دیگران را درک کند. با تقویت این مهارت فرد می‌تواند پویایی و پیشرفت را در گروه‌های اجتماعی تشخیص داده و با تقویت روابط بین فردی به پیشرفت بیشتر برسد.
- مدیریت روابط
با تقویت این مؤلفه فرد به توانایی دست پیدا می‌کند که بر اساس آن می‌تواند روابط زیادی را شروع کرده و آن‌ها را حفظ کند. این افراد می‌توانند در گروه‌های دوستانه یا حرفه‌ای به یک عضو خوب و فعال تبدیل شده و برای دیگران الهام بخش باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تیپ های شخصیتی از نوع ENFJ پیشنهاد می شود به مقاله تیپ شخصیتی ENFJ مراجعه کنید.
فواید هوش هیجانی
در ادامه موضوع مدیریت هوش هیجانی بهتر است با فواید این جنبه از هوش هم بیشتر آشنا شوید که شامل موارد زیر می‌شود:
- مهم‌ترین مزیت هوش هیجانی کارآمدتر بودن برای انجام کار گروهی است. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، بهتر به دیگران اعتماد می‌کنند و روابط بیشتری هم دارند. این افراد احساسات و عواطف دیگران را درک کرده و در شرایط بحرانی رفتار بهتری نشان می‌دهند که تمامی این موارد در نهایت سبب می‌شود تا در گروه عملکرد بهتری داشته باشند.
- سازگاری بالا از دیگر فواید هوش هیجانی است. تقویت هوش هیجانی سبب می‌شود تا فرد در برابر هرگونه تغییر آمادگی لازم را داشته باشد. به عنوان مثال، هر گونه تغییر در شرایط کاری ممکن است سبب شود تا افراد احساس ناامیدی کنند. اما فردی که هوش هیجانی بالایی دارد، می‌تواند با شرایط جدید سازگار شده و نسبت به آن احساس مثبتی در خود ایجاد کند. این افراد برای دیگران نیز انگیزه‌دهنده‌های خوبی هستند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا تغییرات محیط را بهتر درک کرده و با آن‌ها سازگار شوند.
- افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، برای کنترل مکالمه‌ها توانمندتر هستند. به عنوان مثال، گفتگو با یک فرد عصبی ممکن است تنش‌زا باشد و در نهایت منجر به عصبانیت هر دو فرد شود! شخصی که هوش احساسی قوی‌تری دارد، می‌تواند با برقراری رابطه احساسی با طرف مقابل مکالمه را به کنترل خود دربیاورد.
- هوش احساسی به افراد این توانایی را می‌دهد که بتوانند احساسات دیگران را بهتر درک کنند که این مورد خود از مهم‌ترین فواید هوش هیجانی است. درک احساسات دیگران سبب می‌شود تا در شرایط مختلف رفتار بهتری داشته باشید. این موضوع سبب پایدار شدن روابط بین فردی می‌شود.
- در مجموع مدیریت هوش هیجانی به افراد توانایی رهبری را می‌دهد. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، به دلیل مهارت‌ها و توانمندی‌هایی که دارند، مدیران لایقی هستند و می‌توانند به بهترین نحو اعضای گروه خود را رهبری کنند.
به عنوان سخن پایانی باید گفت: در این مقاله به توضیح بیشتر در مورد اینکه هوش EQ چیست؟ پرداختیم. در این خصوص دانستید که هوش هیجانی بر روی جنبه‌های مختلف زندگی تأثیر‌گذار است و مزایای زیادی را به همراه دارد که در نهایت سبب موفقیت هر چه بیشتر فرد می‌شود. برای افزایش تأثیرات مثبت هوش بر روی جنبه‌های مختلف زندگی می‌توان با انجام روش‌های خاصی آن را تقویت کرد.