شخصیت برتری طلب، اصطلاحی است که برای توصیف افرادی به کار میرود که تمایل دارند خود را برتر از دیگران ببینند و در تلاشند تا این برتری را به اثبات برسانند. این نوع شخصیتها اغلب در پی کسب موقعیتهایی هستند که آنها را در مرکز توجه قرار دهد و تواناییهایشان را به نمایش بگذارد. این ویژگیها میتواند در موقعیتهای مختلف اجتماعی، حرفهای و شخصی مشاهده شود و تأثیرات گوناگونی بر روابط فردی و اجتماعی افراد داشته باشد.
همه انسانها حس برتری طلبی را دارند و میخواهند در زندگی احساس رضایت و پیشرفت داشته باشند. این الگوی شخصیتی باعث میشود فرد بخواهد در همه زمینه ها برتر باشد. اما آیا این میل در همه یکسان است؟ شخصیت برتری طلب چطور شکل میگیرد و چه خصوصیاتی دارد؟ آیا حس برتری طلبی به پیشرفت ما در زندگی کمک میکند یا موجب شکست و ناکامی میشود؟
در این مقاله، به بررسی دقیق و علمی پیرامون شخصیت برتری طلب خواهیم پرداخت. ابتدا با تعریف ویژگیها و علائم رفتاری مرتبط با این نوع شخصیت آغاز میکنیم و سپس به تحلیل عوامل روانشناختی و اجتماعی که در شکلگیری این ویژگیها نقش دارند، خواهیم پرداخت. همچنین، تأثیرات این نوع شخصیت بر روابط فردی و اجتماعی و چالشهایی که ممکن است در زندگی فردی و حرفهای ایجاد کند، مورد بررسی قرار میگیرد. در پایان، راهکارهای مواجهه و مدیریت رفتارهای برتری طلبانه به منظور بهبود تعاملات اجتماعی و افزایش سلامت روانی معرفی خواهد شد. با ما همراه باشید تا به بررسی کامل شخصیت برتری طلب بپردازیم.
شخصیت برتری طلب کیست؟
افرادی که در دستهبندی شخصیت برتری طلب یا Dominance قرار میگیرند، ممکن است از دید دیگران، افرادی پرحرف به نظر برسند؛ به همین منظور، بهتر است تا بیشتر سعی بر این داشته باشند که به صورت فعالانه به سخنان سایر افراد گوش فرادهند.
آنان معمولاً تصمیمات را به صورت انفرادی میگیرند که بهتر است همفکری و تصمیمات گروهی را جایگزین این موضوع کنند. افرادی که از مدل رفتاری برتری طلبی برخوردارند، بهتر است سعی کنند تا دلایل اظهارات خود را به دیگران توضیح و شرح دهند؛ چرا که این تیپ شخصیتی، گاهاً در برخی مواقع، رفتارهای کنترل کننده و سلطه گرایانه از خود نشان خواهند داد که بهتر است علاوه بر توضیح دلیل اظهارات خود، توجه ویژهای به زبان بدن و لحن خود در هنگام عصبانیت و یا استرس داشته باشند.
برای این دسته از افراد، توجه به کار و اهداف خود، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ به همین سبب، بهتر است توجه بیشتری نسبت به گسترش روابط شخصی، احساسات خود و سایر افراد به خرج دهند.
ویژگیهای شاخص شخصیت برتری طلب
شخصیت برتری طلب میتواند خصوصیات متنوعی داشته باشد که بر روابط، رفتارها و ادراکات شخصی و اجتماعی او تاثیر میگذارد. در اینجا لیستی از خصوصیات رایج در افراد با شخصیت برتری طلب ارائه شده است:
- پذیرش بالایی در مقابل چالشها از خود نشان میدهند.
- سریع رسیدن به نتیجه، اهمیت بسیار زیادی برای آنها دارد.
- به آزادی شخصی، رقابت، چالش و بهدست آوردن نتایج مشخص، بها میدهند.
- انتظارات زیادی از عملکرد خود و دیگران دارند.
- در برابر تأثیرپذیری از دیگران، مقاومت میکنند.
- تمایل زیادی به سخنگو بودن بهجای شنونده بودن دارند.
- به دنبال فرصتهای جدید هستند.
- تمایل زیادی به رهبری و مدیریت کردن دارند.
- تمایل بسیاری به تصمیمگیری و جهتدهی از خود نشان میدهند.
- از کنترل شدن توسط دیگران بیزارند.
- عملکرد مطلوبی در شرایط پر فشار و پر استرس از خود نشان میدهند.
- از بحث و گفتوگو لذت میبرند.
ویژگی شخصیت برتری طلب
علاوه بر خصوصیات اصلی که این افراد دارند، ویژگی های زیر نیز در بسیاری از آنها وجود دارد:
- فعال
- دارای ویژگی های هوش میان فردی
- وظیفهگرا
- قدرتمند
- قاطع
- محکم
- بااراده
- مصمم
- پیگیر
هدفمند- نتیجهگرا
- مسئولیتپذیر
- سازماندهنده
- نظمدهنده
- کنترلکننده
- خودمحور
- مستبد
- خودرأی
- سختگیر
- مطمئن به خود
- با اعتماد به نفس
- صریح
- پر جنب و جوش
- سریع
- عجول
- ریاستطلب
اگر میخواهید با یکی دیگر از شخصیت های آزمون دیسک آشنا شوید، مقاله مدل رفتاری تاثیر گذاری را از دست ندهید.
- عملگرا
- مستقل
- خودکفا
- متکی به خود
- خود انگیخته
- مباحثه کننده
- شجاع
- بیپروا
- پر دل و جرئت
- غیر صمیمی
- غیر احساساتی
- عدم توجه کافی به روابط شخصی
- پیشرو
- پیشگام
- آغازگر کار
- نیاز شدید به موفقیت
- تمرکز بر پیشرفت
اهل رقابت- ریسکپذیر
- ماجراجو
- استقبال از چالشها
- دارای مهارت حل مسئله
- کلینگر
- عدم توجه به جزئیات
- آیندهنگر
- مبتکر
- خلاق
عوامل موثر بر شکل گیری شخصیت برتری طلب
بررسی علل برتری طلبی نشان میدهد که شکلگیری این نوع شخصیت معمولاً تحت تأثیر ترکیبی از عوامل روانشناختی و اجتماعی است. درک این عوامل میتواند به ما کمک کند تا بهتر با این خصوصیات رفتاری کنار بیاییم و راههایی برای مدیریت آنها در زندگی روزمره پیدا کنیم. در ادامه به برخی از مهمترین علل برتری طلبی اشاره خواهیم کرد:
- تجربیات دوران کودکی: یکی از قویترین علل برتری طلبی میتواند تجربیات دوران کودکی باشد. کودکانی که از سوی والدین یا مراقبان خود به شدت تحت فشار قرار گرفتهاند تا در همه زمینهها بهترین باشند یا آنهایی که مدام با دیگران مقایسه شدهاند، ممکن است تمایل پیدا کنند تا در بزرگسالی نیز همین الگو را دنبال کنند.
- نیاز به تأیید و پذیرش: افرادی که به شدت به دنبال تأیید و پذیرش از سوی دیگران هستند، ممکن است به برتریطلبی روی آورند. این افراد اغلب تلاش میکنند تا از طریق نمایش برتری خود در زمینههای مختلف، این نیازها را برآورده سازند.
- فشارهای اجتماعی و فرهنگی: در برخی فرهنگها و جوامع، فشار زیادی برای رقابت و موفقیت وجود دارد. این فشارها میتوانند افراد را تشویق کنند که به دنبال برتری در هر زمینهای باشند تا از این طریق جایگاه اجتماعی بالاتری کسب کنند.
- خودارزشی پایین و امنیت درونی: گاهی اوقات، پشت پرده برتریطلبی، احساس خودارزشی پایین و نیاز به تقویت امنیت درونی نهفته است. افرادی که دروناً احساس ناامنی میکنند، ممکن است با نشان دادن برتری خود بر دیگران تلاش کنند تا این خلاها را پر کنند.
- مدلهای رفتاری: اگر فردی در محیطی بزرگ شده باشد که در آن برتریطلبی مدل رفتاری غالب بوده است، احتمال دارد که این الگوها را درونیسازی کرده و در بزرگسالی تکرار کند.
شناخت این علل میتواند به فرد کمک کند تا رفتارهای برتریطلبانه خود را بهتر درک کند و در جهت بهبود روابط خود با دیگران و افزایش آگاهی خودشناسی گام بردارد.
شناخت انواع برتری طلبی
افراد برتری طلب ممکت است در موارد مختلفی این خصوصیت را داشته باشند که این موارد عبارتند از:
برتری طلبی فکری:
این نوع از برتری طلبی در افرادی دیده میشود که تلاش میکنند خود را از لحاظ ذهنی و فکری برتر از دیگران نشان دهند. آنها ممکن است در مکالمات به دنبال به چالش کشیدن دیدگاههای دیگران باشند یا نیاز داشته باشند که همواره نظرات و ایدههای خود را برتر و عالمانهتر جلوه دهند.
برتری طلبی اجتماعی:
این دسته از افراد در پی آن هستند که از نظر اجتماعی در موقعیتهای بالاتری قرار گیرند. آنها ممکن است به شدت به دنبال محبوبیت، قدرت یا مقام باشند و در تلاشند تا از طریق نفوذ اجتماعی خود را برتر نشان دهند.
برتری طلبی حرفهای:
این نوع برتری طلبی در محیط کار و حرفه افراد رخ میدهد. فرد ممکن است در تلاش باشد تا با نشان دادن تواناییهای بیشتر نسبت به همکاران، خود را به عنوان بهترین گزینه برای پیشرفتهای شغلی مطرح سازد.
برتری طلبی مادی:
این نوع برتری طلبی شامل افرادی میشود که مایلند از طریق نمایش ثروت، داراییها یا مصرفگرایی خود، برتری خود را به رخ دیگران بکشند. آنها ممکن است در خریدهای گرانقیمت یا نمایش آشکار ثروت خود سرمایهگذاری کنند تا جایگاه اجتماعی برتری داشته باشند.
برتری طلبی بدنی و زیباییشناختی:
برخی افراد ممکن است تلاش کنند در زمینههای ورزشی یا زیبایی خود را برتر نشان دهند. این افراد ممکن است به شدت به دنبال برتری در ورزش، زیبایی ظاهری یا مد و آراستگی باشند.
شکلهای بروز برتری طلبی
با توجه به تست دیسک و مولفه های آن، برتری طلبی در افراد به شکلهای مختلفی بروز میکند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
- الگوی مدل رفتاری خلاق:
در این الگوی مدل رفتاری شخصیت برتری طلب، مؤلفه D و C بالاست. افرادی که در این الگوی مدل رفتاری شخصیت برتری طلب قرار میگیرند، افکار سریعی دارند؛ یعنی سریع فکر میکنند و در ادامه در سریعترین حالت ممکن واکنش میدهند. آنان سعی بر این دارند که پیش از تصمیمگیریهای خود، ابتدا تمامی راهحلهای احتمالی را مورد بررسی قرار دهند.
الگوی رفتاری خلاق، سبب میگردد تا افراد از توانایی بالایی در برنامهریزی برخوردار باشند و انگیزۀ بسیار بالایی برای انجام هرچه بهتر کارها داشته باشند؛ به همین منظور، تصمیمات آنان در اکثر مواقع عالی و بینقص به نظر میرسد؛ اما لازم به ذکر است که آنان ممکن است در تصمیمات خود به روابط میانفردی توجه چندانی نداشته باشند.
آنان بطور کلی دوست دارند در بررسی و آزمایش احتمالات ممکن، آزادی مطلق داشته باشند. بهخاطر داشته باشید که آنان قادر هستند سریع تصمیم بگیرند؛ اما لازم به ذکر است که هنگام تصمیمگیریهای مهم، محتاطانه عمل خواهند کرد. این دسته از افراد، ممکن است افرادی رک و منزوی به نظر بیایند. آنان بهمنظور برخورداری از سرعت عمل و دقت بالا، در مشاغلی همچون مدیریت به نبوغ خاصی خواهند رسید و همچنین در امور خلاقانه هم خواهند درخشید.
- الگوی رفتاری توسعه دهنده:
در این الگوی مدل رفتاری شخصیت برتری طلب، مؤلفۀ D بالا میباشد. این دسته از افراد، افرادی با ارادۀ بسیار قوی هستند و اغلب افقهای جدیدی را در زندگی خود جستوجو میکنند. آنان افرادی بسیار متکی به خود هستند و افکار مستقلی دارند؛ در نتیجه، اغلب راهحلهای مختص به خود را ارائه میدهند.
نکتۀ بسیار جالب در خصوص این دسته از انسانها آن است که در صورتی که به دلیل مشارکت دیگران در کاری، فردگرایی (فردیت) آنها محدود شود، ممکن است رفتارهای پرخاشگرانهای از خود نشان دهند.
آنان معمولاً به رسیدن به اهداف خود فکر میکنند و چالشها و فرصتهایی که میتواند سبب پیشرفت آنها شود، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.
افرادی که در این دستهبندی از انواع مدل رفتاری قرار میگیرند، اغلب به نتایج توجه دارند؛ به همین سبب به نظر میرسد تا حدودی با دیگران همدلی نمیکنند و توجه خاصی به آنها از خود نشان نمیدهند.
بطور کلی انتظارات زیادی از دیگران دارند و زمانی که استانداردهایشان زیر سؤال برود، سایر افراد را مورد انتقاد قرار میدهند. مشاغل مرتبط با این الگوی رفتاری، مدیر داخلی، مدیر فروش، مدیر پروژه و… میباشد.
- الگوی رفتاری الهام بخش:
در این الگوی مدل رفتاری شخصیت برتری طلب، مؤلفۀ D و I بالا میباشد. این دسته از افراد، بهصورت آگاهانه سعی بر تغییر افکار و اعمال دیگران دارند و قصد دارند کنترل محیط رو در دستان خود داشته باشند. آنها علاقۀ بسیار زیادی به دانستن انگیزههای دیگران دارند تا بتوانند رفتار آنها را به سمت یک مقصد از پیش تعیین شده، سوق دهند.
آنان انتظارات خود را بهراحتی به زبان نمیآورند و اغلب در ارتباط و تعاملات خود با دیگران، جذاب به نظر میرسند. لازم به ذکر است که دیگران در ارتباط با این دسته از افراد، احساس ضد و نقیضی را تجربه خواهند کرد.
افرادی که در الگوی رفتاری الهام بخش از شخصیت برتری طلب قرار میگیرند، موجب میشوند که دیگران در تصمیمات خود، مردد شوند؛ اما برای همکاران خود، بسیار محبوب هستند؛ چرا که از مهارت کلامی خود برای قانع کردن دیگران استفاده میکنند. آنان بهمنظور برخورداری از توانایی بالا در متقاعد کردن دیگران، فعالیت در بخشهای اقتصادی که نیاز به متقاعدسازی مشتری دارد، میتواند شغل مناسبی برایشان باشد.
- الگوی رفتاری نتیجهگرا:
در این الگوی مدل رفتاری شخصیت برتری طلب، مؤلفۀ D و I بالا میباشد. این دسته از افراد، مظهری از اعتماد به نفس را از خود به نمایش میگذارند؛ به همین منظور، این احتمال وجود دارد که دیگران آنها را افرادی مغرور بپندارند.
آنان اغلب در پی فرصتهایی هستند که تواناییهای خود را برای رسیدن به نتایج مطلوب، مورد آزمایش قرار دهند و در ادامه آنها را توسعه دهند.
افرادی با الگوی رفتاری نتیجهگرا، از انجام وظایف دشوار، موقعیتهای رقابتی و امور منحصر به فرد لذت بسیار زیادی خواهند برد و دائماً سعی میکنند از عوامل و موضوعات محدود کننده همچون کنترل مستقیم، جزئیات وقتگیر و انجام کارهای روزمره و روتین دوری کنند. آنان در زندگی خود، افرادی مستقل هستند و از مشارکت در فعالیتهای گروهی لذت چندانی نخواهند برد؛ به همین سبب، ترجیح میدهند تنهایی کار کنند.
نکتۀ بسیار جالب این دسته از افراد آن است که سریع فکر میکنند و در مواقعی که میبینند دیگران از این ویژگی برخوردار نیستند، ایراد گیر میشوند و صبر خود را از دست میدهند.
علل برتری طلبی چیست؟
اما چرا افراد برتری طلب میشوند؟ خصوصیات شخصیت برتری طلب چه تأثیری بر زندگی آنها و اطرافیانشان دارد؟ علل برتری طلبی موارد متنوع و پیچیده ای هستند، زیرا نحوه زندگی، محیط و عوامل روانشناختی همگی در این موضوع نقش دارند. اما مهمترین دلایلی که در شکل گیری شخصیت برتری طلب نقش دارند عبارتند از:
- تجربیات سخت دوران کودکی و بی توجهی به نیازهای عاطفی کودک
- عدم امنیت درونی، کمبود عزت نفس و ترس از ناکافی بودن
- زندگی در جامعه ای که موفقیت و رقابت جزو ارزشهای آن است.
- یادگیری و تقلید رفتار برتری طلبی والدین
انگیزه برتری طلبی
مواردی که برتری طلبی افراد را تقویت میکنند عبارتند از:
- برنده شدن و رقابت کردن
- تکمیل پروژهها در زمان محدود و کم
- بر عهده گرفتن مسئولیت پروژههای بزرگ
- تصمیمگیری سریع با دادههای محدود
- مشاهده نتایج ملموس و قابل اندازهگیری
- مستقل بودن
اگر میخواهید با یکی دیگر از شخصیت های آزمون دیسک آشنا شوید، مقاله مدل رفتاری ثبات را از دست ندهید.
موارد سلب کنندۀ انگیزه برای شخصیت برتری طلب
- توجه بسیار جدی به نیازها و نگرانیهای سایر افراد
- داشتن نقش حمایتی و پشتیبانی در گروهها
- پاسخ به موقعیتهای دشوار با همدلی و دلسوزی
- پیگیری امور و فعالیت افراد در مواقعی که به مشکل خوردهاند
- صرف زمان زیاد برای فهمیدن آن که دیگران چه حسی دارند
- ایجاد اعتماد و وفاداری طولانی مدت در ارتباط با دیگران
نحوه ارتباطگیری با شخصیت برتری طلب
اولین گام برای ارتباط گرفتن با افراد برخوردار از مدل رفتاری D یا برتری طلبی، آن است که حتماً نتیجۀ نهایی فعالیت خود را به آنها اطلاع دهید. توجه داشته باشید که حتماً در مکالمات خود، خلاصه صحبت کنید و از تکرار موارد جداً خودداری کنید و به جای مشکلات بر روی راهحلها تمرکز کنید؛ چرا که اگر اینگونه نباشد، مباحثه برای آنان حوصله سربر خواهد بود.
لازم به ذکر است که افرادی برتری طلب، اغلب ارتباطات یکطرفه را ترجیح میدهند و حین صحبت کردن، انتظار دارند دیگران به سخنان آنان گوش کنند. این دسته از افراد نظرات خود را به عنوان واقعیت بیان میکند؛ این موضوع بدین معناست که نظرات آنها نیازی به بحث کردن ندارد و در اکثر مواقع درست هستند. این افراد، اغلب قادرند دیگران را به چالش بکشند و بطور کلی، تعامل با آنان ممکن است مانند یک رقابت باشد.
در نهایت برای ارتباط بهتر با آنها باید نکات زیر را رعایت کنید:
- از حاشیه بپرهیزید و به موضوع اصلی بپردازید
- واضح و صریح باشید
- مفید و مختصر منظور خود را بیان کنید
- دیدگاهی کلی از یک موضوع، به همراه اطلاعات عینی ارائه دهید
- حتماً پیشنهادات جایگزین را از پیش تعیین نمایید
- در خصوص نتایج صحبت کنید
زبان بدن افراد برتری طلب
افراد برتری طلب اغلب زبان بدن بسیار قوی و مقتدرانهای دارند. حرکات و حتی راه رفتن آنها هم سریع است. آنان افرادی جدی و کمحرف هستند و صحبت کردن آنها بهنوعی تند و سریع است. صریح و رکگو هستند و بدون هیچگونه تعارفی اظهارات خود را بیان میکنند.
ویژگیهای افرادی با مولفه D یا برتری طلبی پایین:
- محافظهکار
- حسابگر
- مراقب
- هوشیار
- تحقیق قبل از تصمیمگیری
- آرام
- ملایم
- مشارکت کننده
- سازگار
- صلح طلب
مشاغل مرتبط با مدل رفتاری برتری طلبی
- کارآفرینی
- مدیریت پروژه
- ساختوساز
- افسر نظامی
- مدیر تولید صنعتی
- مأمور آتشنشانی
- گزارشگری
- مربی ورزش
کلام آخر
بهطورکلی، فرمان دادن نیاز طبیعی این بُعد رفتاری است. این افراد تمایل بسیار زیادی به تسلط بر محیط و افراد دارند و دوست دارند تمام امور را تحت کنترل داشته باشند. همانطور که گفته شد، آنان افرادی پیشگام و پیشرو هستند و ترجیح آنها بر این است که دیگران را رهبری کنند تا دیگران آنان را رهبری و هدایت کنند؛ به همین سبب است که به سمتهای مدیریتی و رهبری گرایش ویژهای دارند. شخصیت برتری طلب بخاطر برخورداری از اعتماد به نفس بالا، ریسکپذیر است و به قولی حلال مشکلات محسوب میشود که این امر موجب میگردد تا دیگران برای تصمیمگیریها و تعیین مسیر، به او روی بیاورند. به همین دلیل جای تعجب نیست که بسیاری از مدیرعاملهای شرکتها، افرادی با مدل رفتاری برتری طلبی هستند.
نکتۀ بسیار مهم دیگر، آن است که وجود افرادی با مدل رفتاری برتری طلبی در یک تیم لازم است! اما توجه داشته باشید که بهتر است تعداد آنان در یک تیم، حداقل باشد تا تعارضات و درگیریهای احتمالی حاصل از تجمیع آنان، آثار منفی و مخربی بر عملکرد تیم به جا نگذارد.
برخی سوالات رایج
شخصیت برتری طلب کیست؟
افرادی که در دستهبندی شخصیت برتری طلب قرار میگیرند، ممکن است از دید دیگران، افرادی پرحرف به نظر برسند؛ به همین منظور، بهتر است تا بیشتر سعی بر این داشته باشند که به صورت فعالانه به سخنان سایر افراد گوش فرادهند. آنان معمولاً تصمیمات را به صورت انفرادی میگیرند که بهتر است همفکری و تصمیمات گروهی را جایگزین این موضوع کنند. افرادی که از مدل رفتاری برتری طلبی برخوردارند، بهتر است سعی کنند تا دلایل اظهارات خود را به دیگران توضیح و شرح دهند؛ چرا که این تیپ شخصیتی، گاهاً در برخی مواقع، رفتارهای کنترل کننده و سلطه گرایانه از خود نشان خواهند داد که بهتر است علاوه بر توضیح دلیل اظهارات خود، توجه ویژهای به زبان بدن و لحن خود در هنگام عصبانیت و یا استرس داشته باشند. سه مورد از خصوصیات برتری طلبی کدامند؟
پذیرش بالایی در مقابل چالشها از خود نشان میدهند. سریع رسیدن به نتیجه، اهمیت بسیار زیادی برای آنها دارد. به آزادی شخصی، رقابت، چالش و بهدست آوردن نتایج مشخص، بها میدهند
2 دیدگاه در “1: مدل رفتاری برتری طلبی استعدادیابی دیسک : شخصیت برتری طلب”
نظرات بسته شده است.