در این مقاله میخواهیم به سوال بوم مدل کسب و کار چیست پاسخ دهیم و همچنین بعد از آشنایی با بوم مدل کسب و کار به نمونه بوم مدل کسب و کار (نمونه مدل کسب و کار) می پردازیم. مطمئناً تمامی مدیران کسب‌وکار‌ها به دنبال بهینه‌کردن سیستم کاری خود بوده و برای انجام این کار از روش‌های مختلفی بهره می‌برند. همان‌طور که می‌دانید بهینه‌کردن کسب و کار یا تعریف کسب و کاری نو و جدید، می‌بایست با استفاده از روش‌های استراتژیک و اصولی صورت گیرد. یکی از روش‌های پیشنهادی برای این کار، استفاده از بوم مدل کسب و کار است.
در این مطلب میخواهیم برای آشنایی با بوم مدل کسب و کار، نکاتی طلایی را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. اگر ایده جدیدی برای تعریف یک کسب‌وکار دارید اما نمیدانید باید از کجا شروع کنید، خواندن این مطلب به شما پیشنهاد می‌شود. با ما همراه باشید.
اگر دوست دارید در کسب و کار خود موفق باشید اما راه آن را نمیدانید، مقاله تکنیک موفقیت در کسب و کار را از دست ندهید.
بوم مدل کسب و کار چیست؟
در پاسخ به سؤال (بوم مدل کسب و کار چیست؟ ) می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم: بوم مدل کسب و کار با نام انگلیسی Business Model Canvas شناخته شده و یک نوع ابزار مدیریتی کسب و کار به حساب می‌آید. این ابزار با پرداختن به ۹ بخش مختلف از یک کسب و کار، نوع درآمدزایی و برنامه کلی آن را شرح می‌دهد. ناگفته نماند که این ابزار مدیریتی را با نام مدل کسب و کار کانواس نیز می‌شناسند. در واقع کانواس کسب و کار یک سند یک صفحه‌ای، با ۹ بخش مختلف است که هر کدام از آن‌ها عنصری جداگانه از کسب و کار را تعریف می‌کنند. با بررسی این سند می‌توان مسیر کلی و ایده یک کسب و کار را ارزیابی کرده و به نوع مدیریت آن پی برد.
تاریخچه کانواس کسب و کار
بوم مدل یا همان مدل کسب و کار کانواس برای اولین‌بار در کتاب ((خلق مدل کسب‌وکار)) با نام انگلیسی (Business Model Generation)، توسط الکس استروالدر (Alex Osterwalder) و ایو پینیور (Yves Pigneur)، معرفی شد. از این ابزار به‌عنوان روشی کاربردی و ساده برای برنامه‌ریزی، توسعه و حتی آزمایش انواع کسب‌وکار‌ها در این کتاب یاد شده است.
ناگفته نماند که بوم کسب و کار ناب با الگوبرداری از روش مدل کسب و کار کانواس، به‌عنوان روش کاربردی دیگری برای ارزیابی کسب و کار شناخته می‌شود. برخلاف نوشتن طرح کسب و کار که در اکثر مواقع زمان زیادی را باید صرف تهیه آن کرد، بوم کسب و کار ناب روشی است که ایده تجاری یک کسب و کار را تنها در چند ساعت رسم کرده و اجازه ارزیابی آن را به ما می‌دهد.
اگر میخواهید برای کسب و کار خودتان تصمیم بگیرید، قبل از این کار مقاله بهترین کسب و کارها در ایران را بخوانید.
معرفی بخش های گوناگون بوم مدل کسب و کار
در بخش‌های قبل اشاره کردیم که این بوم از ۹ بخش مختلف تهیه شده است. بخش‌های مختلف مدل کانواس کسب و کار عبارت‌اند از:
بخش مشتریان
در این بخش مشخص می‌کنیم که مشتریان یا به عبارتی مخاطبان هدف کسب و کار چه کسانی هستند. این کار را می‌توان با استفاده از تهیه پرسونای مشتری انجام داده و مشتریان را باتوجه‌به مواردی مانند جنسیت، سن، عادات، علاقه‌مندی‌ها و… تقسیم‌بندی و ارزیابی کرد. پس از اینکه مخاطب هدف مشخص شد، می‌توانیم طرح‌های مختلفی برای رفع نیاز‌های هر گروه از مشتریان ارائه دهیم.
فراموش نکنید که هر کسب و کار گروه خاصی از مشتریان را از میان گروه‌های زیر مورد هدف قرار می‌دهد:
● بازار انبوه (Mass Market)
● بازار تقسیم‌بندی شده (Segmented)
● بازار نیچ یا خاص (Niche Market)
● بازار‌های چندوجهی (Multi-Sided Markets)
● بازار گوناگون یا متنوع (Diversified)
پس از آنکه گروه خاصی از مشتریان را مورد هدف قرار دادیم، می‌بایست نسبت به رفع نیاز‌های آن‌ها اقدام کرده و راه‌حل‌های مناسبی را ارائه دهیم.
ارتباط با مشتریان
بخش دوم مربوط به نحوه ارتباط کسب و کار با هر گروه از مشتریان است. همان‌طور که می‌دانید روش‌های گوناگونی برای برقراری ارتباط با مشتریان وجود دارد که این روش‌ها عبارت‌اند از:
● روش دستیاری: در این روش ارتباط با مشتریان به‌صورت حضوری یا با استفاده از تماس تلفنی و ایمیل و… صورت می‌گیرد.
● دستیاری خصوصی: در این روش دستیاری خصوصی برای هر کدام از مشتریان وجود دارد که با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند.
● خدمات خودکار: این نوع از ارتباط، با استفاده از دستگاه‌های خودکار برای ارائه خدمات به مشتریان صورت می‌گیرد.
● سلف‌سرویس: در این نوع از ارتباط کسب‌وکار هیچ ارتباطی با مشتریان برقرار نکرده و تنها راه‌های ارتباطی موردنیاز آن‌ها را در اختیارشان قرار می‌دهد.
● همکاری: در این نوع از ارتباط، شرکت امکان مشارکت و همکاری مشتریان در فرایند‌های مختلف را فراهم می‌کند.
● جوامع و انجمن‌های مختلف: این نوع ارتباط توسط انجمن‌های آنلاین صورت‌گرفته و مخاطبان می‌توانند مشکلات یکدیگر را با کمک هم برطرف سازند.
اگر نمیدانید رهبر چه نقشی در کسب و کار دارد و باید چه ویژگی هایی داشته باشد، مقاله اهمیت رهبری کسب و کار را از دست ندهید.
اگر میخواهید در مورد تبلیغات اینترنتی بیشتر بدانید به شما پیشنهاد می کنیم مقاله روش های تبلیغات اینترنتی را مطالعه کنید.
کانال ها
در این بخش مدیر کسب و کار مشخص می‌کند که ارتباط شرکت با مشتریان به چه روشی خواهد بود. در واقع کانال‌ها نحوه ارتباط مشتری با شرکت را مشخص می‌کنند. همچنین کانال‌ها امکان آگاهی بیشتر مشتریان نسبت به محصولات جدید و خدمات را فراهم می‌کنند. در این بخش مشخص می‌شود که شرکت از کانال‌های خصوصی (وب‌سایت شرکت، شبکه‌های اجتماعی و…) استفاده می‌کند یا از کانال‌های همکار (خرده‌فروشی، وب‌سایت‌های همکار، فروش از طریق توزیع محصول و…)
جریان های درآمد
این بخش توضیح می‌دهد که شرکت چگونه از طریق ارزش‌های پیشنهادی که دارد، درآمد کسب می‌کند. این کار می‌تواند به روش‌های گوناگونی مثل تبلیغات، درآمد مستمر، هزینه استفاده، هزینه اشتراک، اجاره محصول یا خدمات، اعطای مجوز و… صورت گیرد.
فعالیت های کلیدی
در این بخش از بوم مدل کسب و کار مشخص می‌کنیم که فعالیت‌ها و وظایف مختلفی که باید برای رسیدن به هدف انجام شوند چه چیز‌هایی هستند. برای این کار فهرستی تهیه کرده و فعالیت‌ها را در جنبه‌های مختلف کسب‌وکار می‌نویسیم. این فعالیت‌ها باید به سه دسته کلی تقسیم‌بندی شوند که عبارت‌اند از:
● تولید
● حل مسأله
● پلتفرم یا شبکه
منابع کلیدی
در این بخش می‌بایست منابع اصلی و موردنیاز برای انجام فعالیت‌های کلیدی را مشخص کنیم. این منابع انواع مختلفی دارند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
● منابع فیزیکی (تجهیزات، انبار و…)
● منابع انسانی (کارکنان)
● منابع معنوی (حق کپی‌رایت، برند ثبت شده و…)
● منابع مالی (سرمایه نقدی و…)
شرکای کلیدی
این بخش به شرکایی اشاره دارد که به کسب‌وکار در انجام فعالیت‌های کلیدی کمک می‌کنند. مطمئناً می‌دانید که شراکت‌ها انواع گوناگونی مثل سرمایه‌گذاری مشترک، اتحاد استراتژیک، هم رقابتی و روابط خریدار و تأمین‌کننده دارند. در بخش شرکای کلیدی می‌بایست به نوع شراکت و شریک موردنظر اشاره کرد.
ساختار هزینه ها
در این بخش از بوم می‌بایست هزینه‌های اجرایی مدل کسب‌وکار را محاسبه و به طور دقیق مشخص کنیم. این کار باید پس از مشخص‌شدن بخش‌های قبلی صورت‌گرفته تا دقت محاسبه هزینه‌ها را بالاتر ببرد. البته مقدار هزینه کاملاً به مدیریت صاحب کسب‌وکار مرتبط بوده و عدد مشخص و استانداردی برای آن وجود ندارد.
ارزش های پیشنهادی
این بخش به‌عنوان مهم‌ترین قسمت بوم شناخته می‌شود. در واقع این بخش نشان‌دهنده راه‌حل ویژه‌ای است که یک کسب‌وکار برای رفع نیاز‌های مشتریانش در نظر گرفته است. فراموش نکنید که هرچه ارزش‌های بهتری به مخاطبان ارائه دهید، احتمال موفقیت نیز بیشتر می‌شود.
اگر میخواهید کار خود را با کمترین سرمایه شروع کنید، مقاله راه اندازی کسب و کار با سرمایه کم را از دست ندهید.
نمونه بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار نمونه‌های مختلفی دارد. می‌توان گفت مهم‌ترین تفاوت انواع نمونه بوم کسب و کار، به چینش و شمایل بصری آن‌ها باز می‌گردد. ناگفته نماند که ۹ بخش بوم مدل کسب و کار در تمامی انواع بوم کسب و کار وجود داشته و هیچ‌کدام از آن‌ها حذف نمی‌شود. وقتی نمونه‌های مختلف را بررسی کنید، ارتباط بهتری با این روش از برنامه‌ریزی استراتژیک برقرار خواهید کرد. امیدواریم آشنایی با بوم مدل کسب و کار از طریق این مطالب برایتان امکان‌پذیر بوده باشد.
برخی سوالات رایج
بوم مدل کسب و کار چیست؟
بوم مدل کسب و کار با نام انگلیسی Business Model Canvas شناخته شده و یک نوع ابزار مدیریتی کسب و کار به حساب می‌آید. این ابزار با پرداختن به ۹ بخش مختلف از یک کسب و کار، نوع درآمدزایی و برنامه کلی آن را شرح می‌دهد.
بخش های انواع بوم کسب و کار کدامند؟
بخش مشتریان/ ارتباط با مشتریان/ کانال ها/ جریان های درامد/ فعالیت های کلیدی/ منابع کلیدی/ شرکای کلیدی/ ساختار هزینه ها/ ارزش پیشنهادی